Ode aan het landschap | Beheerders familie de Jong

Het bedrijf

Voorheen woonde de familie een paar kilometer verderop. Ze hadden hier een schapenbedrijf met op de top 320 lammerende schapen en zo’n 10 ha land. Nu runt de familie een zoogkoeienbedrijf met 70 Hereford koeien en jongvee. Deze worden op een duurzame manier gehouden in het natuurgebied it Bûtefjild. “Kalveren blijven hier ongeveer 9 maanden bij de moeder zogen, er wordt vrijwel geen antibiotica gebruikt en dit type Hereford krijgt van nature geen hoorns. De koeien lopen bijna het hele jaar in het natuurgebied. Wanneer de koeien in de winter voor een korte periode op stal staan, krijgen ze kuil en hooi van eigen land gevoerd. Op de percelen zijn pakketten met uitgestelde maaidatum afgesproken. Op deze manier wordt het broedseizoen gemeden en krijgen de weidevogels volop ruimte om te broeden. Om de biodiversiteit nog verder te vergroten wordt geen kunstmest gebruikt. Hierdoor verschraalt de grond en is er ruimte voor veel kruidensoorten en een faunarijk grasland.”

Vlees van eigen vee

De Hereford is een bijzondere koe. De koe heeft een witte kop en een rode romp. De vacht van de koe is vrij dik en het vlees heeft een gemarmerde structuur. Wanneer de Herefords drie jaar zijn en mooi uitgegroeid zijn worden ze naar de slachterij in Dokkum gebracht. Het vlees verkoopt de familie de Jong vervolgens via de Streekboer en in hun eigen boerderijwinkel Oer de Wiel. “Op deze manier hebben we zicht op wat er met ons vlees gebeurt en weet de klant ook waar het vandaan komt, een 100% eerlijk product.”

De stap naar natuurbeheer

In 2007 zijn Annie en Marten samen met hun 4 kinderen een nieuwe uitdaging aangegaan op It Bûtefjild. “Er zat een gangbaar melkveebedrijf maar de locatie werd aangewezen als natuur. Het zou gaan aansluiten bij Natuurnetwerk Nederland. Het Natuurnetwerk Nederland moet natuurgebieden beter verbinden met elkaar en met het omringende agrarisch gebied. De voormalige eigenaar zag deze combinatie niet zitten.” De familie de Jong kreeg de vraag of het niet wat voor hen was? Ze zagen een uitdaging en wilden ervoor gaan. “Het was een onzekere tijd die niet zonder risico was. We schreven een brief en vertelden over onze plannen met Herefords. We waren ons ervan bewust dat we met het bedrijf met natuurland wel aan specifieke voorwaarden moesten voldoen. Maar de combinatie dier en natuur, die wilden we graag waarmaken.”

Het landschap moest eigenlijk helemaal ‘omgeschakeld’ worden. De inrichting van het gebied werd als het ware weer in ‘oude staat’ gebracht. Er werden natuurlijke oevers aangelegd, overal kwam water omheen en er werd een dijk aangelegd. “In het begin is er toen kalk gestrooid zodat voedingsstoffen er versneld uit gingen. We hadden daarna heel veel witbol. Nu na zo’n tien jaar zie je een hele andere vegetatie. Maar het zijn allemaal fases. Je gaat nu steeds meer soorten zien, maar daar gaat veel tijd overheen en je moet het onderhouden.” Familie de Jong werkt nu veel met hooilanden. “De Herefords worden er volop geweid waardoor de koeien zelf ook goede beheerders zijn van het landschap. Verder mogen we de grond alleen bemesten met ruige stalmest.”

Collectief particulier natuurbeheer

De vereniging Noardlike Fryske Wâlden is in september 2018 gecertificeerd als collectief voor particulier natuurbeheer. Beheertypen die in het particulier natuurbeheer worden uitgevoerd zijn onder andere: vochtig hooiland, kruidenrijk weidevogelgrasland, moeras en zoete plas. Voor elk beheertype gelden specifieke voorwaarden waaraan moet worden voldaan.

“Voor ons is het heel mooi dat we het natuurbeheer nu via het collectief van de Noardlike Fryske Wâlden kunnen doen”. Voorheen konden we het zelf aanvragen bij RVO. Maar vanaf 2017 moeten particulier natuurbeheerders gecertificeerd zijn of aangesloten bij een gecertificeerd collectief. Voor dit certificaat moest er minimaal 75 ha in beheer zijn, waardoor je met andere boeren moest samenwerken omdat het met onze schaal anders niet te realiseren was. Via het collectief valt het mooi onder één organisatie, hierdoor zijn de lijnen korter. Vooral de koppeling met Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb), dat ook door NFW wordt gedaan, is erg waardevol voor het beheer.

Manier van leven motiveert

Marten vertelt dat hij naast het bedrijf ook buiten de deur werkt. Aan onze manier van boeren zit vrijwel geen verdienmodel waar je met drie mensen van kan leven. “Je bent altijd bezig en het is hard werken. Ook is het niet altijd makkelijk geweest om alles op te bouwen zoals het nu is. Maar als je kijkt naar het totaalplaatje motiveert het ons toch om zo door te gaan. Je krijgt veel voldoening uit wat je ziet. We begonnen hier met een strak groen grasveld en je ziet door de jaren heen hoe dat is veranderd. De kieviten, scholeksters en graspiepers komen voorbij, maar vooral in de sloten zien we nu veel meer leven. Zo weten we dat er bij ons wel 5 soorten van de rode lijst zijn gevonden waaronder het fonteinkruid.” “Ook de combinatie van dier en natuur en met name de verkoop van onze eigen vleesproducten geeft een extra drive” vult Nynke aan. “We vinden gezondheid belangrijk en weten ook dat een ons vee hier een goed leven heeft, dat geven we graag door.”

Tips van familie de Jong

• Marten: Bij vrijkomende natuurgronden zouden boeren vaker de kans moeten krijgen om dit als natuurgebied te beheren. Zo kunnen agrarisch gebruik en natuur worden gecombineerd.
• Nynke: Hoe meer ik leer over alles wat leeft en groeit in ons gebied, hoe meer ik hier oog voor krijg en gemotiveerd ben om hier goed voor te zorgen. Zie het als een uitdaging om te groeien in je kennis en ondernemerschap en dit te delen met anderen.

Ervaar het landschap

Wil je ook genieten van het landschap? De fietsroute Bûtenfjild-Wetterwâlden laat je het prachtige gebied rondom het bedrijf van de familie de Jong zien. Deze audiotour vertelt je ook nog eens allemaal verhalen over verschillende punten op de route.